Wycofywanie produktów z rynku ma wiele przyczyn i nie jest proste.
Grzegorz Sokołowski
Ekspert ds. traceability | standardów GS1 | ADC |
analizy procesowej w Instytucie Logistyki i Magazynowania
Nieodpowiednia jakość produktu lub jego złe oznakowanie mogą spowodować poważne konsekwencje zdrowotne lub zagrożenie życia. Dlatego tak istotna jest identyfikowalność, która wspiera skuteczne i efektywne wycofanie produktów. Nie cierpią wtedy konsumenci i nie tracą przedsiębiorcy.
Przykładów związanych z wycofywaniem produktów spożywczych było sporo w ostatnich latach. Wśród licznych przykładów można wymienić: przekroczenie dopuszczalnego poziomu rtęci w mrożonej rybie, ryż oznakowany jako bezglutenowy ze znaczną ilością tego alergenu, zakażone salmonellą mleko modyfikowane dla niemowląt.
Jakie może być remedium na te problemy? Odpowiedź zna większość producentów i dystrybutorów żywności – wystarczy posiadać efektywny system identyfikowalności (z ang. traceability). Jednak znalezienie czy dobranie takiego systemu wbrew pozorom nie jest już tak oczywiste.
Identyfikowalność służy do lokalizowania wadliwej lub niebezpiecznej żywności, kosmetyków, farmaceutyków lub innych niebezpiecznych dla konsumentów produktów znajdujących się w obrocie. W opisywanych wcześniej przypadkach, możliwość szybkiego i łatwego, od strony technicznej, wycofania jednostki lub grupy jednostek z rynku jest kluczowa. Wycofanie produktów w odpowiednim czasie redukuje potencjalne straty finansowe i pozwala zachować zaufanie konsumentów do jakości ich ulubionych marek. Zapewnienie bezpieczeństwa dostarczanych na rynek produktów wiąże się z rejestrowaniem i gromadzeniem danych na ich temat na każdym etapie łańcucha dostaw, a więc na poziomie każdego z przedsiębiorstw biorących udział w tym łańcuchu.
Regulacje prawne i wymogi rynku wymusiły na firmach posiadanie skutecznych systemów identyfikowalności. Ale istotna jest również ich efektywność. Systemy identyfikowalności oparte o takie standardy jakości jak BRC, IFS czy ISO serii 22000 oczywiście znakomicie spełniają wymogi legislacyjne, jednak czy są wystarczająco efektywne dla przedsiębiorstw? Na to pytanie łatwo odpowiedzieć, gdy spojrzymy na sytuację, gdy firma wie, że musi wycofać określony produkt, zlokalizowała też odbiorców. Jednak zakres wycofania okazuje się za zwyczaj bardzo szeroki, tzn. obejmuje wielu odbiorców i wiele partii produkcyjnych. Nieefektywność systemu identyfikowalności sprawia, że koszty wycofania są wysokie. Dlaczego tak się dzieje? Otóż głównej przyczyny można upatrywać w sposobie identyfikacji surowców/półproduktów/produktów finalnych, a także często w sposobie komunikacji i dzielenia się danymi o produkcie w całym łańcuchu dostaw.
Z pomocą w osiągnięciu wyższej efektywności systemów identyfikowalności przychodzą standardy GS1, a konkretnie Global Traceability Standard w swojej najnowszej wersji 2 (GTS2). Standard ten definiuje zasady i wymagania, jakie należy spełnić przy projektowaniu i wdrażaniu systemów identyfikowalności. Standardy GS1 (kody kreskowe, EPC – elektroniczny kod produktu, komunikaty elektroniczne eCom i in.) umożliwiają łatwą implementację wymogów identyfikowalności.
GS1 Polska wraz z Instytutem Logistyki i Magazynowania wychodząc naprzeciw potrzebom polskich firm przygotowały program poprawy identyfikowalności, którego ideą jest nie tylko pomoc firmom, które słabo sobie radzą z realizacją identyfikowalności, ale także wsparcie dla tych, które chcą aby ich system był efektywniejszy i bezpieczniejszy niż dotychczasowy. Zastosowanie standardów GS1 w obszarze identyfikacji, gromadzenia danych i dzielenia się danymi wspiera osiągnięcie tego celu.