Polacy mają olbrzymie problemy ze zrozumieniem najprostszych zależności i często zbyt naiwnie podchodzą do kwestii odpowiedzialności za swoje finanse osobiste.
Łukasz Piechowiak
Ekonomista, dziennikarz
Wiedza finansowa
Program nauczania pomija dość istotną kwestię kredytów i pożyczek. Niestety, kijem Wisły nie zawrócimy. Bez wprowadzenia edukacji finansowej do programu nauczania nie można oczekiwać, by stan wiedzy finansowej Polaków osiągnął kiedykolwiek wystarczający poziom. Nauka zaciągania zobowiązań nierozerwalnie łączy się z abstrakcyjnym pojęciem ryzyka, dlatego osoby, które nie posiadają odpowiedniej wiedzy i doświadczenia mogą mieć spore problemy z prawidłową oceną możliwości regulowania swoich zobowiązań w terminie. Ustawodawca wyszedł naprzeciw temu zjawisku, dlatego od banków wymaga się badania zdolności kredytowej klienta przed udzieleniem mu kredytu. Na instytucje pożyczkowe nadzór nie nakłada takich obowiązków, ale nie ma uczciwej firmy, która by tego nie robiła. Niemniej, nie zwalnia nas to z konieczności dokonania samodzielnego szacowana własnych możliwości finansowych.
Określ cel
Zanim zdecydujemy się na kredyt lub pożyczkę należy dobrze się zastanowić czy cel na jaki ją zaciągamy jest słuszny, tzn. czy przedmiot lub usługa, który chcemy kupić za pożyczone pieniądze jest nam absolutnie niezbędny. Zwykle bardzo emocjonalnie podchodzimy do zakupów i gdy się dłużej zastanowimy to wcale nie jest nam potrzebny nowszy telefon, komputer a z wyjazdu na weekend ze znajomymi można zrezygnować bez obawy o pogorszenie relacji towarzyskich. Popyt na kredyt rośnie o ok. 20 proc. w okresach świątecznych. Zakup prezentów pod choinkę na kredyt to dosyć częste zjawisko. Stanowczo odradzam realizowania cudzych marzeń za pożyczone środki. Pomijając kwestie filozoficzne, „skredytowane” marzenie w konsekwencji jest po prostu droższe. Najlepszym prezentem dla rodziny jest brak długów.
Nagłe wydatki
Inaczej sprawa wygląda w przypadku finansowania tzw. nagłych wydatków. Połowa polskich gospodarstw domowych nie posiada nawet 1 tys. zł oszczędności. W konsekwencji spory odsetek Polaków ma duży problem, gdy np. popsuje im się lodówka. Pierwsza myśl to zwykle konieczność zakupu nowej na raty. Najczęściej jest to najtańsza forma kredytu, ale zanim podejmiemy decyzję o tym, że bierzemy kredyt na nowy przedmiot, lepiej zastanowić się czy jeszcze taniej nie byłoby go naprawić lub kupić używany przedmiot za mniejsze pieniądze, nawet jeśli wiązałoby się to z koniecznością zaciągnięcia zobowiązania gotówkowego.
Warunki spłaty
Wybierając kredyt gotówkowy należy zwrócić uwagę na warunki spłaty, czy nie są w nim ukryte koszty lub czy koszty są kredytowane, tzn. faktycznie na umowie pożyczki znajduje się kwota wyższa niż faktycznie wypłacona na konto kredytobiorcy. Warto też zweryfikować koszty ubezpieczenia, a jeśli istnieje taka możliwość – zrezygnować z niego, bo w wielu przypadkach ubezpieczenie dołączane do kredytu to tak naprawdę tylko dodatkowy koszt.
Zaciąganie pożyczek w instytucjach pożyczkowych nie wiąże się z dużo większym ryzykiem (pod warunkiem, że jest to legalnie działająca firma, co łatwo zweryfikować np. w rejestrze prowadzonym przez ZFP). Pożyczki zwykle udzielane są na krótsze okresy, a to oznacza – że ich spłata następuje szybciej. Zatem jeśli mamy świadomość, że np. za 30 dni nie uda nam się zgromadzić kwoty niezbędnej do spłaty, to zaciągnięcie takiego zobowiązania rodzi ryzyko zwiększenia kosztów jego obsługi. Innymi słowy, w takim wypadku jest to niewskazane.